TO PH

Το pH μας δηλώνει πόσο όξινο ή αλκαλικό είναι ένα διάλυμα ή μια ουσία. Η κλίμακα του pH είναι απο το 0 (το δυνατότερο οξύ) έως 14 ( η δυνατότερη βάση ) pH 7 σημαίνει διάλυμα ουτε όξινο ούτε αλκαλικό δηλαδή Ουδέτερο. 

Το pH είναι ένας εύχρηστος τρόπος έκφρασης της συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου σε ένα υδατικό διάλυμα. Πιο συγκεκριμένα, με "pH" συμβολίζεται ο αρνητικός δεκαδικός λογάριθμος της συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου [H⁺] στο διάλυμα. Δηλαδή: pH=-log[H⁺]. (Ο λόγος που αναφέρω αυτόν τον τύπο δεν είναι για να σας τρομάξω καθώς δεν θα σας χρησιμεύσει στην ενυδρειοπονία. Δεν χρειάζεται να τον θυμάστε. Αυτο που πρέπει να θύμαστε όμως είναι οτι) Επειδή ακριβώς το pH ειναι ο αρνητικός δεκαδικός λογάριθμος της συγκέντρωσης των ιόντων υδρογόνου [H⁺] κάθε 1 βαθμός της κλίμακας pH αντιπροσωπεύει 10 φορές πιο όξινο ή αλκαλικό διάλυμα. Δηλαδή ένα διάλυμα με pH 5 είναι 10 φορές πιο όξινο από ένα διάλυμα με pH 6 και 100 φορές πιο όξινο  από ένα διάλυμα με pH 7. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό να το θυμάστε όταν θα προσπαθήσετε να ρυθμίσετε το pH της δεξαμενής και απο 8 να το κατεβάσετε στο 7. Αυτή η αλλαγή δεν πρέπει να γίνει σε μερικά λεπτά αλλά σε ένα 24ωρο γιατί αλλιώς τα ψάρια σας θα πρέπει να προσαρμοστούν γρήγορα σε συνθήκες 10 φορές διαφορετικές μέσα σε λίγα λεπτά κι αυτο θα τα  αρρωστήσει. Αν οι διαφορές του pH είναι μεγαλύτερες τότε χρειάζεται περισσότερος χρόνος και ο κίνδυνος άμεσης διόρθωσης θανάσιμος! 

Τα ψάρια ανέχονται σχετικά καλά pH 6-9. Όσο πιο όξινο είναι το pH τόσο περισσότερη αμμωνία βρίσκεται στην ιονισμένη μορφή(ΝΗ4) του αμμωνίου που είναι λιγότερο τοξική, ενώ οσο πιο αλκαλικό ειναι το pH τόσο περσσότερη αμμωνία βρίσκεται στην μη ιονισμένη τοξική μορφη(ΝΗ3). Η διαδικασία της νιτροποίησης γίνεται λιγότερο αποδοτική σε pH κάτω απο 6,5. Τα φυτά προτιμούν ελαφρώς όξινο pH 5-6,9. Έτσι σε ένα υγιές σύστημα ενυδρειοπονίας γίνεται ένας συμβιβασμός όλων αυτών και το ιδανικό εύρος pH θεωρείται γύρω στο 6,5-7,5 με ιδανικότερο το 6,8-7,2. Σε pH πάνω απο 7,5 τα φυτά δεν μπορούν να απορροφήσουν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά και θα παρουσιάσουν καθυστερημένη ανάπτυξη και θα έχουν εικόνα έλλειψης ιχνοστοιχείων ( στα φύλλα τους).

Με τον χρόνο το pH ενός ενυδρειοπονικού συστήματος τείνει να γίνει πιο όξινο και αυτό γιατί συσσωρεύεται CO2 ( απο τα ψάρια και τις ρίζες των φυτών) που με την καρβονική αναγωγάση θα μετατραπεί σε ανθρακικό οξύ, ενώ και η διαδικασία της νιτροποίησης παράγει νιτρικό οξύ. Τις περισσότερες φορές το pH θα σταθεροποιηθεί για καιρό γύρω στο 6,5 και μετά όμως ίσως χρειαστεί κάποια ρύθμιση καθώς θα αρχίσει να γίνεται πιο όξινο.

Εδώ είναι μερικοί ασφαλείς τρόποι για να μειωθεί το pH σε ένα σύστημα ενυδρειοπονίας 

Ένα προϊόν αποκαλούμενο “pH Down for Aquariums “ (θα το βρείτε σε pet shop)

Λίπασμα θειικού σιδήρου 

 Ξίδι (ένα μέτριο οξύ)

Χυμός λεμονιού

Υδροχλωρικό οξύ (πολύ ισχυρό οξύ)
 Θειικό οξύ (ισχυρό οξύ)
   (μην χρησιμοποιήστε κιτρικό οξύ (''ξινό'')δεδομένου ότι είναι αντιβακτηριακό!)

Εδώ είναι μερικοί ασφαλείς τρόποι για να αυξηθεί το pH σε ένα σύστημα ενυδρειοπονίας

    Ένα προϊόν αποκαλούμενο “pH Up for Aquariums” (θα το βρείτε σε pet shop)
    Διττανθρακικό νάτριο (μαγειρική σόδα)
    Διττανθρακικό κάλιο (ισχυρό - επιπλέον όφελος από την προσθήκη καλίου)
    Σβημένος/ενυδατωμένος ασβέστης - υδροξείδιο ασβεστίου (πολύ ισχυρό)
    Ασβέστης δολομίτη - ανθρακικό άλας μαγνήσιου ασβεστίου (μέτριο - αύξηση σκληρότητας)
    Ανθρακικό ασβέστιο (κοχύλια, τσόφλια αυγών, ήπιο ρυθμιστικό υλικό)

Άν χρειάζεται να  αλλάξουμε το pH είτε προσθέτωντας βάση είτε οξύ αυτό όπως ανέφερα και πρί πρέπει να γίνει σταδιακά. 

Αλλαγή του pH μεγαλύτερη από 0,2 την ημέρα μπορεί να προκαλέσει κάποια βλάβη στα ψάρια μας.

Επειδή δεν είμαστε χημικοί ή μάλλον καλύτερα δεν χρειάζεται να είμαστε για να έχουμε ένα σύστημα ενυδρειοπονίας δεν θα σας ζαλίσω με χημικούς τύπους ανάμιξης διαλυμάτων και πολύπλοκους τύπους και μαθηματικές πράξεις για να υπολογίσετε πόσο πρέπει να προσθέσετε. Μπορείτε εάν σας αρέσει να βρείτε αυτούς τους τύπους στο διαδίκτυο ή στο βιβλίο χημείας της β λυκείου (αν θυμαμαι καλά)

Ένας πρακτικός τρόπος είναι να πάρουμε ένα δείγμα 5 λίτρων από την δεξαμενή μας και να πειραματιστούμε μετρώντας το οξύ/ βάση που προσθέσαμε και όταν βρούμε την ικανή ποσότητα οξέος/ βάσης που προκαλεί την επιθυμητή αλλαγή σε 5 λίτρα διαλύματος τότε  με την ''απλή μέθοδο των τριών'' θα υπολογίσουμε πόση ποσότητα χρειάζεται για να φέρουμε την ίδια αλλαγή σε ένα διάλυμα π.χ. 200 λίτρων.    

Τιμές του pH για διαλύματα συνηθισμένων ουσιών
 Κομμάτια του κειμένου περιέχουν πληροφορίες απο την wikipedia Βικιπαίδεια, την ελεύθερη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια